Online didactiek

 

Focus en structuur in de lessen

In de hoeveelheid aan informatie die op internet aangeboden wordt, hebben wij als lerarenopleiding een selectie gemaakt van een aantal bronnen. Deze bronnen geven praktische tips om online onderwijs vorm te geven zonder dat daarvoor hele ingrijpende aanpassingen gedaan hoeven te worden (de situatie is al ingrijpend genoeg). Op basis van een webcollege van Michiel Lucassen (Universiteit Utrecht, 2020) en Sluijsmans en collega’s (2020) komen wij tot zes tips die wij graag met jullie delen:

  1. Ga geen klassikale les nabootsen maar kijk vooral kritisch naar welke onderdelen geschikt zijn voor asynchroon leren (bijvoorbeeld een filmpje met de uitleg) en welke activiteiten synchroon aangeboden moeten worden (bijvoorbeeld samenwerkingsopdrachten).
  2. Zorg ervoor dat je heldere lesdoelen hebt en dat er een goede aansluiting is tussen de doelen, leeractiviteiten en toetsen (=constructive alignment).
  3. Geef leerlingen gerichte feedback over het leerproces en over hun opdrachten.
  4. Geef niet teveel nieuwe informatie, maar focus vooral op herhaling en verwerking. Bied daarbij ook steun aan de leerlingen bij het zelfstandig leren (help bijvoorbeeld bij het verklaren van teksten).
  5. Geef zoveel mogelijk structuur in de lessen door, bijvoorbeeld, opdrachten in hapklare brokken aan te bieden aan leerlingen.
    Daarnaast is het belangrijk om als school een keuze te maken uit de vele programma’s en apps die aangeboden worden voor online didactiek. Door maximaal 3-4 programma’s te gebruiken, weten zowel leerlingen als leerkrachten goed hoe deze werken waardoor de vaart in de lessen blijft.
  6. Maak gebruik van formatieve toetsen als leerstrategie in plaats van als toetsmiddel en selectie-instrument.
    Door regelmatig formatief te toetsen wordt de informatie herhaald zodat nieuwe kennis niet vergeten wordt.

 

Activeren en motiveren

Behalve structuur en focus in de lessen, is het belangrijk om leerlingen te betrekken bij de les door hen te activeren en te motiveren. Dit is lastiger te realiseren bij afstandsonderwijs door het ontbreken van de fysieke aanwezigheid van leerlingen en docenten in een klaslokaal. Daarom nog een aantal specifieke aandachtspunten die de motivatie van leerlingen tijdens het online lesgeven kan bevorderen.

  1. Zorg ervoor dat de vaart in de les blijft door programma’s die je wilt gebruiken open te zetten voordat de les begint.
  2. Juist nu is het belangrijk om contact met de leerlingen te maken. Dit kun je doen door bijvoorbeeld 10 minuten voordat de les begint online aanwezig te zijn zodat leerlingen ook even informeel met je kunnen praten. Zorg er daarnaast voor dat je alle leerlingen een keer gehoord hebt tijdens de les (over de lesstof of even een korte opmerking of informele vraag). Houd dat ook bij op een lijstje.
  3. Wissel af in:
    • Stemgebruik zodat het voor leerlingen interessant is om naar je te luisteren. De TED-talk van Julian Treasure (vanaf vier minuten) gaat hierop in.
    • Samenwerkingsvormen: laat leerlingen in kleine groepjes samenwerken maar laat hen ook eens samenwerken met de klas als geheel. Met die laatste vorm van samenwerking wordt bedoeld dat taken binnen de klas worden verdeeld om vervolgens met behulp van een gezamenlijk document (office365, Onedrive, Google-docs) leerlingen de opdracht uit te laten voeren.
    • Wissel af in werkvormen. Laat leerlingen bijvoorbeeld lastige lesstof uitleggen of laat hen stellingen bedenken over de lesstof. Ook het gebruik van apps als Quizlet of Socrative kunnen voor afwisseling zorgen.

 

Meer informatie: